Thiết Kế Kiến Trúc Nhà Xưởng Công Nghiệp – Quy Định, Quy Trình và Những Lưu Ý Quan Trọng

Thiết kế kiến trúc nhà xưởng công nghiệp là một trong những bước quan trọng nhất trong quá trình đầu tư và vận hành nhà máy. Không chỉ dừng lại ở việc tạo hình công trình, thiết kế kiến trúc trong nhà xưởng còn phải đảm bảo tính công năng, an toàn, tối ưu sản xuất và tuân thủ đầy đủ các quy chuẩn – tiêu chuẩn kỹ thuật tại Việt Nam.

1. Thiết kế kiến trúc nhà xưởng là gì?

Thiết kế kiến trúc nhà xưởng công nghiệp là quá trình nghiên cứu và bố trí không gian sản xuất, kho bãi, văn phòng, kỹ thuật và hạ tầng phụ trợ nhằm đảm bảo công trình:

Vận hành hiệu quả theo dây chuyền sản xuất
Đạt yêu cầu an toàn và tuân thủ pháp luật
Tối ưu chi phí đầu tư – vận hành
Thuận tiện cho mở rộng và cải tạo sau này

Không giống các công trình dân dụng, nhà xưởng công nghiệp đòi hỏi tính logic, hiệu quả, bền vững và an toàn cao hơn, đặc biệt liên quan đến PCCC, môi trường, kết cấu và hạ tầng kỹ thuật.

2. Các quy định & tiêu chuẩn bắt buộc trong thiết kế nhà xưởng

Khi thiết kế nhà xưởng, kiến trúc sư và đơn vị tư vấn bắt buộc tuân thủ hệ thống văn bản pháp lý sau:

2.1. Quy chuẩn – tiêu chuẩn xây dựng áp dụng

Một số văn bản quan trọng:

QCXDVN 01:2021/BXD – Quy chuẩn quy hoạch xây dựng
QCVN 06:2022/BXD – Quy chuẩn an toàn cháy cho nhà và công trình
QCVN 01:2011/BCT – An toàn kho chứa công nghiệp
TCVN 2622:1995 – Phòng cháy, chống cháy cho nhà và công trình
TCVN 5760, 5738, 3890 – Hệ thống PCCC
TCVN 2737:1995 – Tải trọng và tác động
TCVN 5575:2012 – Kết cấu thép
Các tiêu chuẩn ngành tùy theo lĩnh vực: thực phẩm, hóa chất, điện tử, may mặc, kho lạnh…

2.2. Quy định pháp lý

Nhà xưởng > 5.000 m² hoặc có công năng đặc biệt phải thẩm duyệt PCCC trước khi thi công.
Một số ngành nghề yêu cầu phê duyệt báo cáo ĐTM hoặc Kế hoạch BVMT.
Công trình trong KCN phải được Ban Quản Lý KCN chấp thuận mặt bằng & quy hoạch.
Phải xin giấy phép xây dựng nếu không thuộc diện miễn.

2.3. Yêu cầu công năng đặc thù

Mỗi loại nhà máy có yêu cầu riêng:

Ngành	Yêu cầu tiêu biểu
Điện tử	Không gian sạch, kiểm soát bụi – nhiệt độ – tĩnh điện
Thực phẩm	Phân luồng sạch – bẩn, vật liệu không nhiễm bẩn
Cơ khí – thép	Tải trọng nền lớn, cửa lớn, cầu trục
Kho lạnh	Cách nhiệt, chống đọng sương, công suất điện cao

3. Quy trình thiết kế kiến trúc nhà xưởng công nghiệp

Quy trình chuẩn thông thường gồm 6 bước:

Bước 1 – Tiếp nhận yêu cầu & khảo sát hiện trạng

Lấy thông tin về ngành nghề, dây chuyền sản xuất, diện tích, tải trọng…
Khảo sát đất nền, hạ tầng kỹ thuật, điều kiện thi công.

Bước 2 – Lập phương án mặt bằng & sơ bộ kiến trúc

Quy hoạch tổng thể (mặt bằng tổng thể, giao thông, cây xanh).
Bố trí phân khu: sản xuất – kho – phụ trợ – văn phòng.
Sắp xếp dòng di chuyển nguyên liệu, sản phẩm, công nhân.

Bước 3 – Thiết kế cơ sở (Concept + Basic Design)

Mặt bằng, mặt cắt, mặt đứng kiến trúc
Định hướng PCCC
Giải pháp thông gió – chiếu sáng
Giải pháp tiết kiệm năng lượng

Bước 4 – Thiết kế kỹ thuật / thiết kế bản vẽ thi công

Phối hợp với các bộ môn:

Kết cấu: khung thép, nền, móng
Điện: chiếu sáng, động lực, tiếp địa
Cơ điện – HVAC: thông gió, máy lạnh, hút khói
PCCC: sprinkler, báo cháy, lối thoát nạn
Hạ tầng: thoát nước, cấp nước, giao thông nội bộ

Bước 5 – Thẩm duyệt & xin phép

Tư vấn chuẩn bị hồ sơ:

Thẩm duyệt PCCC
Hồ sơ môi trường (ĐTM / BVMT)
Hồ sơ xin phép xây dựng (nếu cần)

Bước 6 – Giám sát tác giả & hỗ trợ thi công

Kiến trúc sư theo sát công trường để:

Giải thích hồ sơ
Điểu chỉnh chi tiết
Đảm bảo hình thức – công năng – PCCC theo thiết kế

4. Những lưu ý quan trọng khi thiết kế kiến trúc nhà xưởng

4.1. Tối ưu công năng theo dây chuyền sản xuất

Bố trí lối đi hàng hóa – xe nâng
Tách biệt lối đi công nhân
Giảm giao cắt giữa các luồng nguy hiểm

4.2. Đảm bảo yêu cầu thông gió – chiếu sáng tự nhiên

Tối ưu lam gió, tấm lấy sáng poly
Hạn chế điểm nóng, khí thải trong khu sản xuất

4.3. Giải pháp PCCC phải được tính từ giai đoạn sơ bộ

Bố trí lối thoát nạn rõ ràng
Tính toán diện tích phòng cháy
Chừa không gian bể nước PCCC, trạm bơm

4.4. Tính toán cho tương lai

Chừa vị trí mở rộng nhà xưởng
Thiết kế móng và kết cấu dự phòng tải trọng
Tối ưu hệ thống kỹ thuật để dễ nâng công suất

4.5. Tuân thủ vật liệu phù hợp

Vật liệu chống cháy
Khung thép mạ kẽm hoặc sơn chống cháy
Vật liệu tường, panel phù hợp ngành nghề

5. Kết luận

Thiết kế kiến trúc nhà xưởng công nghiệp không chỉ là tạo ra một công trình để sản xuất, mà còn là một quá trình đòi hỏi kiến thức sâu về quy chuẩn – kỹ thuật – dây chuyền sản xuất – PCCC – môi trường.
Một thiết kế tốt giúp doanh nghiệp: